Thees Gernler (Parnassia) vindt zorg en repressie niet tegenstrijdig

‘Zorggevangenis is bezuiniging’

Thees Gernler: “Een zorggevangenis is alleen bedoeld voor veroordeelden met chronische psychiatrische of verslaving-problemen.”

Thees Gernler: “Een zorggevangenis is alleen bedoeld voor veroordeelden met chronische psychiatrische of verslaving-problemen.”

Foto: Eduard Bekker

De gemeente Den Haag is pleitbezorger van een zorggevangenis, omdat daarmee de kans op herhaling aanzienlijk kan worden beperkt. Een 'zorggevangenis' is niet een plek waar veelplegers 'in de watten worden gelegd', zoals het woord misschien zou doen vermoeden. “Een zorggevangenis is een vorm van bezuiniging”, aldus Thees Gernler, afdelingshoofd reclassering bij Parnassia. “Moet een veelpleger met een psychische ziekte - meestal voortkomende uit zijn verslaving - nu eerst zijn gevangenisstraf uitzitten om daarna pas geholpen te worden, in een zorggevangenis wordt hij vanaf de eerste dag al behandeld. Dat spaart dus tijd en kosten.”

Eduard Bekker • Haags Nieuwsblad - vrijdag 13 juli 2007

“In plaats van bijvoorbeeld zes maanden cel en zes maanden behandeling daarna, kan dit dan in één keer gebeuren.” Zo’n gevangenis krijgt ook een ander karakter, omdat het opsluiten niet meer centraal staat, maar de behandeling. De directeur zal geen persoon uit het gevangeniswezen zijn, maar eerder een zorgmanager. Het plan voor de zorggevangenis vindt bijval van de gemeente Den Haag, omdat hierdoor een intensievere begeleiding van gedetineerden mogelijk is. De praktijk heeft namelijk uitgewezen, dat het voortdurend volgen van veelplegers voorkomt dat zij in de fout gaan.

Op de huid gezeten

In de binnenstad heeft elke agent zijn vaste veelpleger toegewezen. Die wordt zo op de huid gezeten, dat hij minder snel in de fout gaat. Het op de huid zitten in de vorm van begeleiding kan nu ook in de gevangenis worden voortgezet. Dat zal ook hardig nodig zijn, omdat hardnekkige veelplegers sinds 2004 tot zwaardere straffen kunnen worden veroordeeld en hun aanwezigheid in de gevangenis voor overlast kan zorgen, als zij niet gelijktijdig kunnen worden behandeld.

Het betreft hier volgens Gernler 90 procent mensen die chronisch psychisch ziek zijn en voor veel overlast zorgen door onaangepast gedrag en criminaliteit. “Dat kunnen we niet genezen, maar wel beheersbaar maken: het is mogelijk om die mensen ondanks hun ziektebeeld een maatschappelijk aanvaarbaar leven te kunnen laten leiden, door ze bijvoorbeeld meer verantwoordelijkheidsgevoel bij te brengen.

Een bijkomend voordeel van de koppeling gevangenisstraf en zorg is ook, dat een gedetineerde niet voor zijn behandeling kan weglopen, wat nu nog wel het geval is, als een gedetineerde een programma bij Parnassia. In een zorggevangenis kan een veelpleger behandeling weigeren, maar hij vastzitten en men heeft dus meer kans hem alsnog te motiveren.

Geen heropvoeding

Het woord ‘heropvoeding’ komt bij een zorggevangenis naar boven, maar daar is volgens Gernler geen sprake van. “Bij heropvoeding breng je iemand een andere moraal bij, terwijl deze veelplegers juist moeten leren anders om te gaan met hun ziekteverschijnselen.” Uit onderzoek blijkt dat bij een dergelijke aanpak de kans aanmerkelijk kleiner wordt dat iemand in de fout gaat. Gezien het feit dat een veelpleger de samenleving jaarlijks zo’n 450.000 euro kost, zou er sprake kunnen zijn van miljoenen euro’s kostenbesparing.

Gedacht wordt aan een complex voor maximaal 120 personen. De prijs per persoon per dag zou dan 166 euro kunnen bedragen: vrijwel gelijk aan die van de verslavingsbegeleidingsafdeling binnen een ‘gewone’ gevangenis. Dit is mogelijk door het efficiënter te werken en het toepassen van moderne beveiligingstechnieken. De investering van 18 miljoen euro zou kunnen worden terugverdiend in 6 tot 8 jaar. Bovendien zou het plan een forse onkostenbesparing kunnen opleveren - volgens de gemeente zelfs mogelijk 27 miljoen euro, omdat de recidive door inzet van een zorgprogramma aantoonbaar afneemt.

Schulden

Op dit moment lijkt het erop dat het project gerealiseerd wordt binnen de bestaande structuur van het gevangeniswezen. Dan zou het primaat niet bij de zorg liggen, zoals oorspronkelijk bedoeld. Het ministerie van Justitie moet nog definitief reageren op het plan.
Overigens is de kous nog niet af voor de (hopelijk ex-)veelpleger als hij uit de gevangenis komt. De zwaarste klus voor de begeleiding is het aanleren van de omgang met geld: er zijn enorme schulden, door niet betaalde rekeningen en claims van gedupeerden. Gernler: “Ze zullen het met enkele tientjes per week moeten doen. Dat is een harde dobber.”

Terug